Skjin

Ik moat ús mem neijaan: se avesearre de bern alle dagen skjin op bêd en dat wie in hiele prestaasje. Wy seagen der altiten út as bargen. De kop fol sân en hannen der’t wy yn ‘e hûs neat mei oanreitsje mochten. Dat koe net sa op bêd fansels. Sân oere rôp mem ús. 

‘Hjirkomme jimme, goed ôfslaan bûtendoar en dan de klean yn ‘e bijkoken!’

It wie út en troch itselde ritueel. De overall en de klean op in stoel. Sels yn ‘e ûnderbroek nei it oanrjocht mei de amer en in waskhantsje. Wetterlieding hiene wy net, in dûs al hielendal net, of it moast de daksgoate wêze, dy’t altyd oerrûn as it reinde. It wetter kaam út ‘e reinwetterbak bûtendoar en yn ús jonge jierren koene wy ús der noch goed mei waskje. At it net al te mâl like moasten wy dat sels dwaan, mar meastentiids raamde mem ús sels de wiete lape oer de bealch. In stik ‘sunlight’-sjippe lei der by en waard omraak brûkt. Sa krigen wy neiinoar in bêste beurt. De lytste earst en de grutste lêst. Nei it himmeljen waarden de tosken en kiezzen skrobbe, wurken wy der kokkendewei in lepfol levertraan yn en krigen in pepermintsje om de bek wer yn ‘t fatsoen te krijen. Dat sil wol net sa goed west ha foar it gebyt, mar dêr waard yn dy tiid net sa oer prakkesearre: it wie folle handiger om yn ‘e bijkoken te toskepoetsen want dan koe mem der in eachje op hâlde. Sa gie dat eartiids, no?

Sneontejûns wie de himmelaksje fan in oar kaliber. Sneontemiddei wiene wy frij en dus waarden wij in stik smoarger as oars. Boppedat, sneintemoarns besocht mem ús skjin yn tsjerke te krijen en goed skrobje op sneontejûn fergrutte de kâns dat soks slagge nochal.

De amer en it waskhantsje koene it dan ek net mear dwaan. Op ‘e flier stie dan in grutte galvanisearre tobbe mei waarm wetter. De sjippe siet yn in klopper en dy mochten wij (net te lang) troch it wetter giselje. Krekt as altyd de lytste earst en dan grutste lêst. En ik wie de âldste. Sa wie it wetter altiten kâld as ik der yn moast en mocht ik bliid wêze as mem noch in tsjettelfol op it oaljestel of op ‘e kachel hie. Dan kaam der noch wol ris wat waarm wetter by. En hoe skjinner myn susters wurden wiene, hoe mear smoargens op it wetter dreau. Men koe dat wol wat oan ‘e kant skowe, mar sa gau ‘t ik ‘er yn siet, kamen de flokken wer op my ôf.

No kinne jo dêr wol wat oan dwaan, mar meastentiids koe mem dy oplossingen net sa wurdearje. Sa lege ik ris in blik peteroalje yn ‘e tobbe. Dat kaam my op in pak op ‘e miter te stean, doe waskje yn skjin mar tige kâld wetter en moandeis koe ik in nij blik peteroalje hielendal út ‘e buorren wei nei hûs ta slepe. Sa gie dat eartiids. Op it mêd fan it sanitêr kin men mar better net de âldste wêze.

In oare kear dondere ik mei de tobbe om yn ‘e bijkoken en wie alles wiet fansels. Ek ik koe ús mem mar net oan ‘t ferstân krije, dat it in ûngelok wie. Wer kâld wetter en in skop ûnder 'e kont. Sa gie dat eartiids, no?

Doe ‘t wij wat grutter waarden, wie de tobbe hast te lyts. Ik koe der sawat net mear yn en mem koe my op in kweade dei net mear nei it útwurke wetter krije. Se rôp heit derby: ‘Siz do ris tsjin dy jonge dat er yn ‘e tobbe giet. Hy wol net!’

‘Nee, ik wol net, ik moat altiten yn dat smoarge wetter en it is ek al wer kâld!’ 

‘Wat sille wy no ha, do wolst net? As ik siz datsto yn dy tobbe giest, dan giesto! Hast dat goed begrepen? Eltsenien wasket him, dan do ek!’

‘No, ik ha Heit him oars noch noait wasken sjoen!’'

It wie der út, foar ik der erch yn hie. Mem gniisde en seach heit ris oan. Dy krige in kaam en joech my sa’n raam om ‘e kop, dat ik slach oer de harsens de tobbe yndondere, mei de klean noch oan. It wie de lêste kear, yn dy tobbe. Sont dy tiid moast ik mysels waskje. Sneontejûns wat better as oare dagen.

Heit en mem, hja wasken harren net. Dat wol sizze, net dat wij wisten.

Sa gie dat eartiids, of net?